Naar Matsloot om de opgraving te zien

In Matsloot, vlakbij de A7, ten zuidoosten van De Poffert, graven de medewerkers van de stadsarcheoloog een late kleiwierde af, het zogenaamde Hoogheem. Met dat karwei zijn ze nog wel enkele maanden bezig, is de taxatie.

In de Middeleeuwen had het Cisterciënzer nonnenklooster Mariënkamp in Assen hier een uithof of schuur, voor de berging van vee en hooi. Om de kostbare inhoud te beschermen, lag er om de wierde een hoekige, waarschijnlijk vierkante gracht. Daarin stond een forse brug, getuige de steunpalen van eiken en beukenhout die tevoorschijn zijn gehaald. Er moet nog dendrologisch onderzoek plaatsvinden, maar een voorzichtige schatting was dat de palen in de veertiende eeuw met een heistelling de klei in waren gedreven. Aan de grond rond de palen viel te zien, dat de gracht er al eerder was. Vlakbij de brugstijlen vonden de archeologen wat middeleeuws aardewerk, potjes die vanaf de brug in de gracht gekieperd waren.

Het Hoogheem bevindt zich nu in Groningen, maar dat komt doordat de A7 dit stukje Matsloot van Drenthe afsneed. Drenthe kreeg er een ander gebiedje voor terug. Bij de Woonomgeving, de site met de oudste kadasterkaarten (ca. 1825), moet je voor het Hoogheem dus onder Drenthe kijken. Het Hoogheem zit dan aangeplakt tegen de uiterste noordgrens van Drenthe, hier een zeldzaam kronkelig lijntje. Feitelijk was het met ’t even verderop gelegen ‘Raadhuis’ de noordelijkste woonplaats van Drenthe.

In historische tijd moet er een perceelscheiding zijn geweest, want in de vierkante begrenzing om de percelen 143 + 144-bis is de gracht te herkennen. Vergelijken we dit oude kadasterkaartbeeld weer met dat van een moderne topografische atlas, met summiere hoogtelijntjes, dan lijkt de wierde aan de (zuid-)oostkant verder te strekken dan de voormalige gracht. Die zou dus nog wel eens door de wierde heen gegraven kunnen zijn. Als dit werkelijk zo is, dan is de wierde ouder dan de gracht. Maar misschien is er in historische tijd ook wel een erfophoging geweest voor de afgesplitste boerderij op 144 + 144-bis.

Het wierdeprofiel – zo te zien komt het hoogste gedeelte nog aan snee:

Vreemd vind ik nog, dat de brug aangetroffen is aan de westkant van de wierde, terwijl de ontsluiting van de latere boerderijen aan de noordkant ligt. Maar misschien diende de brug voor de ontsluiting naar land aan de westkant. Nog even een blik op een middeleeuwse inkeping met pen en gat verbinding:

---