De gestileerde essentie van Praag
Geplaatst op: 7 augustus 2018 Hoort bij: Stad toen 6 reacties
Ziehier het lakzegel op het olografisch testament van Salomon Lammert van Praagh (1746-1812), die samen met zijn twee oudere broers een grote porseleinwinkel aan de Groninger Vismarkt dreef, en net als een van die broers opziener en dus vooraanstaand lid van de joodse gemeente Groningen was. Hoewel Salomon in Wildervank geboren werd, en in elk geval een van die broers in Amsterdam, herinnerden ze zich getuige hun familienaam nog wel een oudere herkomst.
Wat me vooral intrigeert, is de beeltenis in het midden van het zegel. Op het eerste gezicht zou men er een aanzicht van de stad Praag in kunnen zien. Maar wie gaat googelen naar een soortgelijk stadssilhouet, komt van een kouwe kermis thuis. Dat is er niet. Vergelijk de beeltenis bijvoorbeeld maar eens met het stadsaanzicht van Braun en Hoogenberg uit 1598 (onder):
Alleen al de keizerlijke burcht (boven + onder uiterst rechts) telde meer torens dan er op het zegel van de Groninger porseleinkoopman staan. Lijkt diens zegel dan misschien op het stadswapen van Praag?
Nou ook dat niet, of slechts heel gedeeltelijk. Het centrale deel, de poort met de drie torens, zou in de verte aan dat stadwapen kunnen zijn ontleend. Maar dat dan zonder de arm met het zwaard en de scherpe torenspitsen, en ook zonder de andere poorten en torens en de beide walmolens uiterst links en rechts op het zegel.
Het gaat, kortom, meer om een vergaand gecomprimeerde stad, meer om een Praag als vaag idee, dan om het werkelijke Praag. In hun familienaam hielden de Van Praaghs hun komaf dan wel in ere, maar qua beeld kwam hun stempelsnijder niet verder dan een gestileerde essentie van een stad, die misschien ook wel op een munt is te vinden.
—
Bron: RHC Groninger Archieven, Toegang 1869 (archief notaris Keiser te Groningen) inv.nr. 20, akte nr. 8 d.d. 11 januari 1813. Met dank aan Jan-Paul Wortelboer.
Hoe groot is die zegel, en hoeveel kan men er in aangeven. Veel torentjes die inderdaad wat van Praag weg hebben, met de S, L en V. Een ‘dikke’ ( burgt) toren met een paar kleinere, evenals twee molens, die blijkbaar Nederland aangeven. Ik vind het prachtig gedaan, ook te weten dat een stempelsnijder weet dat zijn prestatie uitdijt met het ophitten van de lak….en het toch nog herkenbaar zal zijn.
Dus gestyleerd, ja. Kan haast niet anders.
Het zegel zal 1 à 1,5 centimeter groot zijn.
Dat van de grootte was door mij rhetorisch gesteld, maar nu je het hebt aangegeven, bevestigd het mijn stelling , dus een soort olijke naamspeling .
Het lijkt me veel meer een sterk vereenvoudigde weergave van het uitzicht op de oude stad vanaf de Karelsbrug. De poort is een weggevertje. Dus geen skyline maar juist een overbekend stadsbeeld.
Qua poort vind ik daar wel wat in zitten, maar qua entourage niet. Ik heb intussen een mail naar het Nationaal Museum in Praag gestuurd met de vraag of zij het geheel herkennen.
Ben benieuwd wat daar uit de bus komt, maar algeheel gezien zeg je het al in weinig woorden in je headline : ‘gestileerde essentie’, voor de naam ‘van Praagh’, wat we heden ten dage een ‘logo’ noemen. De heren van Praagh waren hun tijd ver vooruit.