De borgklip van Groenenberg

Een tijdje geleden tikte ik een stafkaart uit 1962 op de kop. Dit is op die kaart het gebied ten zuiden van de kruising Eemskanaal – Nieuwe Winschoterdiep. Linksboven het Damsterdiep, uitkomend bij de Oostersluis, en het stukje Eemskanaal dat er parallel aan loopt. Centraal boven in beeld heb je de woonschepenhaven, en daaronder kronkelt de Euvelgunnerweg subtiel naar het zuiden. Je kunt mooi zien hoe deze weg iets onder het midden van het kaartfragment, een oude Hunzemeander afsluit. Dwars door die meander kwam veel later het Nieuwe Winschoterdiep. Linksonder loopt de Groenedijk, de grens van de Stadstafel, met een weg naar die voormalige Hunzemeander en dan heb je linksmidden nog Tuinwijck liggen, een streep volkstuintjes vanaf het Eemskanaal de weilanden in.

De oudste structuur in dit landschap is die Hunzemeander. In de dertiende eeuw zette de Prefect, dat was de zetbaas van de bisschop van Utrecht, daarin een mottekasteel neer: de Groenenberg of Gronenburg. Uiteraard vormde de Hunzemeander een mooie natuurlijke gracht. De burcht dekte zowel de Hunze, aanvoerroute van turf, als de weg af die over de Groenedijk, via een brug over de Hunze, naar de nijvere ontginners van Euvelgunne en de rest van Drentherwolde liep (want zo heette deze lage landstreek). De Prefect wilde de luitjes hier om financiële redenen graag onder de duim houden. En daar was ook binnen de stad niet iedereen gelukkig mee.

De Groenenberg verloor omstreeks 1400 zijn functie, doordat de stadjers de Hunze bij Waterhuizen rechtstreeks richting stad gingen afleiden via het door hun gegraven Schuitendiep. Ik dacht dat de borgklip van de Groenenberg in 1941 werd vernietigd vanwege de komst van het Nieuwe Winschoterdiep, maar op de kaart van 1962 zie ik nog een rondje staan. Dus het kan ook wel even later gebeurd zijn, bij het graven van de Finse haven.

Nu onvoorstelbaar is, hoe de Groninger bestuurders zo’n eminent stuk bodemarchief, dat rechtstreeks verband hield met de middeleeuwse kronieken van Emo en Menko, rücksichtslos lieten ausradieren, zonder enigerlei archeologisch onderzoek te laten uitvoeren. Voor eeuwig hebben ze Groningers zo beroofd van historische kennis over hun stad.

---