Pasop revisited

“Allerlei ongecontroleerde ‘weetjes’ gaan een eigen leven leiden en worden vervolgens als ‘waarheden’ gepubliceerd.”

Aldus Siebrand Homan in zijn artikel ‘Klein Auwema of Pasop’, dat eind 2006 verscheen in Historisch Leek. Homan toont in dat stuk aan, dat de herberg-boerderij die haar naam aan de streek en straat tussen Midwolde en de Dijkstreek gaf, zich bevond op het perceel met het huidige adres Pasop 27.

Daarbij bevestigt Homan de indruk, dat herberg de Pasop bij de wring aan de noord- of Dijkstreekzijde van de Midwolder meenscheer stond. Ook maakt hij duidelijk dat hier de oude, later verlegde hoek van de Traansterweg was. Wat de strategische positie van de herberg veel beter verklaart, dan die meenscheer-wring.

De hoofdweg die langs de herberg voerde, nu dus Pasop geheten, droeg oorspronkelijk de naam Auwemaweg, naar grietman Auwema van het Vredewold die deze weg medio zestiende eeuw liet aanleggen. Naar hem en zijn familie heette het bruggetje over de Matsloot vlakbij de Dijkstreek nog lang Auwema-, of Aumatil. “De Auwema’s waren sterk geïnteresseerd bij deze verbinding”, vertelde Ligterink nog, “omdat ze een boerderij op de Dijkstreek hadden”.

Het vastgoed waarbij op gedrukte kaarten van medio negentiende eeuw de naam Pasop verschijnt, heet volgens Homan in 1801 nog Klein Auwema, waarbij er sprake lijkt van een impliciete verwijzing naar de veertig jaar eerder gesloopte Auwemaborg in Tolbert. Ook in 1811 heet het vastgoed voorbij de Midwolder mienscheer in een verkoopacte nog Klein Auwema. De naam Pasop voor hetzelfde vastgoed komt intussen al voor op een handmatig schetskaartje van 1810. Uiteindelijk gaan de ‘officiële’ naam en die uit de volksmond dan in een koopacte van 1854 samen als “Klein Auwema, doch in de wandeling de Pasop genoemd”.

In 1801 deed dat vastgoed eerst 700 en vervolgens 1000 gulden, een niet erg indrukwekkend bedrag dat er ook in 1811 nog eens voor neergeteld werd. In 1854 echter, deden opstallen en beklemming 6650 gulden, zodat de waardevermeerdering tussen 1811 en 1854 aanzienlijk was. Dat is louter op het conto te schrijven van het herbergiersechtpaar Sietze Jans Bousema en Grietje Jacobs Olthoff dat intussen op het vastgoed zat. Bousema oefende ’s zomers toezicht uit op de ongeveer 125 stuks vee die rondliepen in de Midwolder mienscheer. Waarschijnlijk was hij de man die passanten toeriep dat ze de wring niet open mochten laten staan: Pas op!

Wat er op het uithangbord van de herberg stond is ook bekend. Aan de ene kant:

“Hier wordt verkocht aan alle man
Bij ’t glaasje, kruik of bij de kan,
‘r staat ieder vrij, treed in dees woning
‘k Laat u bedienen als een Koning”

En op de andere:

“Elk land brengt zijn producten voort;
Men weid hier vee in vele soort.
En uit Schiedam komt edel nat
Dat hier getapt wordt uit het vat”

Voor stuiversklanten werd het edele nat ook wel eens met water aangelengd, zoals de leverancier van het zuivere produkt eens mocht merken. De weduwe Bousema raakte niet voor niets in bonis!

---