Zeven Kostverlorens in Groningerland

Deze week is het aantal bekende Kostverlorens in Groningerland, te weten deze drie:

• Kostverloren bij Finsterwolde. Volgens de site van rtv Noord verwijst de naam naar slechte grond “waarop de kost verloren gaat”. Wikipedia geeft een plausibeler verklaring. In 1701 werd er een afwateringssloot gegraven, die naderhand overbodig bleek. De kost was verloren, er kwam geen baat van. De investering leverde niets op.
• Kostverloren als verdedigingswerk van de vesting Delfzijl – als dit werk verloren ging, was de kost verloren.
• Kostverloren als wijk in de stad: genoemd naar een herberg, maar waarom heette die dan zo?

Met nog eens drie vermeerderd:

• Kostverloren bij Winschoten. Hier had de chirurgijns- en tichelaarsfamilie De Jonge percelen in eigendom, waar in 1774 een aangeplant bos op stond.
• Kostverloren bij Noordlaren, bouwland in de buurt van de Pollseweg
• en Kostverloren bij Onnen, bouwland in de buurt van Felland en Tijdverdrijf.

Ik vond ook nog een zevende:

• Kostverloren bij Sappemeer, waar schulte Rudolph Julsingha en vrouw in 1739 twee stukken veen en ondergrond hadden in “Kost Verloor”.

Ik dacht dat het puur een eigennaam was en dat hij daarom niet in de WNT zou staan, maar dat bleek een onderschatting van dit onschatbare woordenboek. Kostverloren, zegt het, is een

“…benaming voor verschillende zaken waarvan de kosten als verloren moeten worden beschouwd, hetzij de zaak deze kosten niet opbrengt, hetzij ze slechts een voorloopige bestemming heeft.”

Als eigennaam, aldus het WNT, is de term verbonden aan “bepaalde verdedigingswerken, wegen, sluizen, wateren, buitens enz.”, waarbij het verwijst naar een geschrift van Bredero uit 1612. De verbinding met een herberg, zoals aan de Friesestraatweg bij de stad Groningen, ligt besloten in een citaat uit het werk Bacchus van de dichter Jan Pietersz. Pers:

“Het vierde (land is) Sint Reyn-uyt, daer Kael-bil, Al-verbrast, Aen Kostverloren schiet, en is aen Calis vast”

—

Vervolg: de achtste Kostverloren, te Marum.

---