Moeilijke stiefvader over de vloer

Het zaakje kwam pas eind mei 1755 voor de grietman van het Vredewold in het rechthuis van Leek, terwijl het zich begin februari dat jaar al had voorgedaan. Erg veel haast maakte de grietman dus niet met de behandeling. Eerst lijkt er ook sprake van een eenvoudige mishandeling, waarbij het slachtoffer louter melding maakte van schade aan zijn jas. Dit slachtoffer was Gerke Hindriks, oorspronkelijk afkomstig van Surhuisterveen, maar sinds een jaar of tien getrouwd met de weduwe van de Marumer schoolmeester Jan Rommerts. Gerke was die middag om vier uur langsgegaan bij de woning van zijn stiefzoon Rommert Jans. ook in Marum, “om een pijp an te steken” en hij had er ook werkelijk even rustig gezeten, tot Rommert hem bij de kraag van zijn “hembtrok” pakte en hem “met gewelt” het huis uit zette, “sodat de hemtrok scheurde”.

Zoals wel vaker bij aangiften, voel je op je klompen aan dat het verhaal niet verteld is met enkel de incriminerende feiten. Ook in dit geval was dat zo Gerke, het slachtoffer, hield zich liever stil over de aanleiding. Maar de dader die hij aanwees, zijn stiefzoon Rommert Jans, wilde daar graag een boekje over open doen. De grietman noteerde dat deze

“niet weinig doleerde over de slegte conduite van sijn stiefvader, met wien sijn moeder zig tot een behoorlijke zamenleving niet konde verenigen, sodat [zij] genoodzaakt wierde haar toevlugt tot hem te nemen ter bekoming van het nodigh onderhoudt, en [zij] dus ten zijnen last en onderhoudt quam. (…)”

Tussen Rommerts moeder en zijn stiefvader Gerke boterde het dus niet zo en zij was naar haar zoon gevlucht, die haar sindsdien kost en inwoning verschafte. De extra huishoudelijke uitgaven leken Rommert vooral dwars te zitten, maar bovendien dat Gerke nu van die kostenpost af was, terwijl Gerke, als die bij hem op bezoek kwam, zich ook nog eens misdroeg:

“des niet te min sijn stiefvader (…) teffens zigh niet onthield hem in zijn eijgen woning dronken en vol zijnde te ontrusten, waardoor de veiligheidt en vrede van zijn huis wierde gestoort, het welke vermeinde niet te behoeven te dulden.”

Zo was het die derde februari dan uit de hand gelopen, althans volgens Rommert:

“Dat deswegen met moeijte en iver angedaan, denzelven [stiefvader] na voorgaande weijgeringh uit ‘t huis had gezett, vertrouwende geen misdaat daaran begaan te hebben, en zig versekert houdende van an denzelven alle liefde en genoegen te zullen betonen, indien [hij] zig als een stiefvader betaamt quam te comporteren, maar daaran in alles deficiërende, verzogte in ’t toekomstige an zijn huis ongemolesteert te mogen verblijven.”

Rommert vond dus dat hij Gerke terecht uit zijn huis had verwijderd. Als Gerke zich netjes gedroeg, mocht hij weer langskomen.  Het Edel Gericht, beider standpunten tegen elkaar afwegende, kwam uiteindelijk met beider goedvinden tot een soort van vergelijk en tekende enerzijds aan

“dat Rommert Jans wegens zijn al te verre gegane iver tegens de eerbied an sijn stiefvader schuldig, ten profijte van de armen zal betalen tijn dalers en de kosten hierover gevallen.”

Rommert moest dus flink in de buidel tasten voor zijn heethoofdige gebrek aan respect voor zijn stiefvader. Anderzijds kreeg Gerke een soort van lokaalverbod opgelegd en moest

“zig voortaan van de woning van zijn stiefzoon onthouden en denselven ongemolesteert laten, bij poena van nader dispositie.”

Als Gerke er dus nog eens kwam opdagen, dreigde de grietman met andere maatregelen. Beiden namen genoegen met deze uitspraak. Ik vermoed zelfs dat Rommert het geld er graag voor over had om op deze manier van Gerke af te zijn:

“Zijnde voorts opgemelte betaling dadelijk door Rommert Jans gedaan in de bus van de diaconie armen op de Leek.”

—



Bron: Groninger Archieven Tg. 735 invnr 91:  rechtdagen Vredewold,  26 mei 1755.

---